«Επιδιώκουμε να είναι πάντοτε η HELMEPA μπροστά από τις εξελίξεις»
Ο Δρ. Ιωάννης Κούστας είναι Πρόεδρος, Διευθύνων Σύμβουλος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της DANAOS Corporation. Mε περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας στον τομέα της ναυτιλίας ανέλαβε τη Διοίκηση της Danaos το 1987 από τον πατέρα του και ιδρυτή της Danaos Shipping το 1972 Δημήτρη Κούστα.
Ο Δρ. Ι. Κούστας είναι Aντιπρόεδρος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του “Swedish Club” καθώς και Πρόεδρος της HELMEPA (Ελληνική Ένωση Προστασίας θαλάσσιου Περιβάλλοντος). Επιπλέον, είναι μέλος του διοικητικού συμβούλιου της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών καθώς και της Κυπριακής Ένωσης Πλοιοκτητών. Είναι απόφοιτος του Marine Engineering του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Έχει πτυχίο Master in Computer Science και Διδακτορικό Δίπλωμα Πληροφορικής από το Imperial College του Λονδίνου.
O Δρ Ιωάννης Κούστας δηλώνει πως «οι δραστηριότητες της HELMEPA καλλιεργούν περιβαλλοντική συνείδηση που εμπλουτίζεται από τη γνώση που τα επιμορφωτικά της προγράμματα προσφέρουν στους εθελοντές μέλη της».
Επισημαίνει πως «γενιές ολόκληρες στην πατρίδα μας, σημερινοί 30άρηδες αλλά και πεντάχρονα, έχουν συνδέσει το Γλάρο της HELMEPA με το διαχρονικό μήνυμα «Όχι σκουπίδια, όχι πλαστικά σε θάλασσες και ακτές». Το γεγονός αυτό μας γεμίζει ικανοποίηση για το ότι συνδράμουμε στην αλλαγή συμπεριφορών προς το περιβάλλον».
Σημειώνει πως «οι Γενικοί Γραμματείς του ΙΜΟ από το 1983 μέχρι και σήμερα καθώς και ηγετικά στελέχη Αρχών όπως η Αμερικανική Ακτοφυλακή θεωρούν την πρωτοβουλία της Ελληνικής Ναυτιλιακής Κοινότητας να ιδρύσει τη HELMEPA εθελοντικά και να φέρει κοντά ναυτικούς και πλοιοκτήτες όχι μόνον πρωτότυπη αλλά και παράδειγμα προς μίμηση από άλλες εθνικές ναυτιλίες».
Και όσον αφορά στη φιλοσοφία των μελών της HELMEPA αναφέρει πως είναι να «επιτυγχάνεται αποτελεσματική συμμόρφωση όχι από το φόβο συνεπειών αλλά από συνειδητοποίηση της ζημιάς που μπορεί να προκληθεί στην ανθρώπινη ζωή, το περιβάλλον και την περιουσία που κάθε πλοίο και φορτίο αντιπροσωπεύουν».
Συνέντευξη στην Γεωργία Ερμίδη
-Δρ. Ιωάννη Κούστα ως πρόεδρος του Δ.Σ. της HELMEPA ποιες είναι οι επιδιώξεις και οι στόχοι σας ;
H HELMEPA, όπως γνωρίζετε έχει ήδη διαγράψει 31 χρόνια επιτυχούς δραστηριότητας όχι μόνο στο χώρο της Ελληνικής ναυτιλίας αλλά και στο διεθνή. Αυτό έχει τεκμηριωθεί από την εκτίμηση οργανισμών όπως ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός-ΙΜΟ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εθνικές αρχές όπως οι Ακτοφυλακές των ΗΠΑ, της Αυστραλίας, του Καναδά και άλλων χωρών. Έτσι, οι συνάδελφοι μου στο Διοικητικό Συμβούλιο κι εγώ προσωπικά, επιδιώκουμε να είναι πάντοτε η HELMEPA μπροστά από τις εξελίξεις. Να προσφέρει στα μέλη της επίκαιρα για τη βιομηχανία μας επιμορφωτικά προγράμματα με όσο το δυνατό αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση της νέας ηλεκτρονικής τεχνολογίας. Και βεβαίως, να συνεχίσει το έργο της στο χώρο της περιβαλλοντικής ενημέρωσης και εκπαίδευσης των μικρών μαθητών και των νέων, με τα προγράμματα Παιδική HELMEPA και Ναυτίλοι.
-H HELMEPA, η κοινή πρωτοβουλία Ελλήνων ναυτικών και πλοιοκτητών που με τη διακήρυξη του 1982 «εθελοντικά αναλαμβάνουν την υποχρέωση να εξαφανίσουν τη θαλάσσια ρύπανση που προέρχεται από τα πλοία και να ανυψώσουν το επίπεδο ασφάλειας», ποιές δράσεις έχει προωθήσει για το επόμενο διάστημα;
Όλες οι δράσεις που αναλήφθηκαν μέχρι τώρα αλλά κι αυτές που θα ακολουθήσουν έχουν στόχο την πληροφόρηση, επιμόρφωση και κινητοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα στη ναυτιλία, από πλοιοκτήτη μέχρι τελευταίο ναύτη. Μπορεί να είναι εθελοντική η συμμετοχή στις δράσεις αυτές αλλά το πνεύμα που τις χαρακτηρίζει και η συνήθεια που αποκτάται από την εφαρμογή τους απλώνεται σε όλη τη ναυτιλία από τους ίδιους τους ναυτικούς. Τώρα συμπληρώνουμε τις τελευταίες ρυθμίσεις ενός πακέτου θεμάτων ατομικής επιμόρφωσης – e-Learning. Πρόκειται για 10 θέματα που επιλέξαμε μαζί με εκπροσώπους εταιρειών μελών που απαρτίζουν την Εκπαιδευτική Επιτροπή που συστήσαμε. Τα θέματα είναι στην αγγλική και έχουμε σκοπό να τα εκδώσουμε και σε άλλες γλώσσες για να βοηθήσουμε τα πολυεθνικά πληρώματα της σημερινής πραγματικότητας. Το πακέτο αυτό θα είναι ελεύθερο για τα μέλη της HELMEPA η οποία και θα εκδίδει πιστοποιητικό επιτυχούς παρακολούθησης μετά από εξετάσεις που το ίδιο το πρόγραμμα e-Learning περιλαμβάνει. Ακόμη, προετοιμάζουμε τη λειτουργία του Global Observatory for Marine Litter που περιλαμβάνει η νέα στρατηγική προσέγγιση του ΙΜΟ για την επίτευξη «αειφόρου ναυτιλίας» (Sustainable Maritime Transportation System).
-Ο ανθρώπινος παράγοντας στη ναυτιλία με σωστή πληροφόρηση, εκπαίδευση και κινητοποίηση πως μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη του σκοπού της HELMEPA ;
Διεθνείς Συμβάσεις, νόμοι και κανονισμοί που θεσπίστηκαν για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος αλλά και της ανθρώπινης ζωής στα πλοία είναι αποτελεσματικοί όταν ο ανθρώπινος παράγοντας συνειδητά τους εφαρμόζει. Οι δραστηριότητες της HELMEPA καλλιεργούν περιβαλλοντική συνείδηση που εμπλουτίζεται από τη γνώση που τα επιμορφωτικά της προγράμματα προσφέρουν στους εθελοντές μέλη της.
-Ποιες είναι οι μεγάλες περιβαλλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ναυτιλία;
Η ναυτιλία δεν είναι αποκομμένη από την παγκόσμια κοινότητα που σήμερα αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή και τα έντονα φαινόμενα της που όλοι παρακολουθούμε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτή είναι και η πρόκληση της ναυτιλίας σήμερα. Η συμβολή της βιομηχανίας μας στην παγκόσμια προσπάθεια για τον έλεγχο της κλιματικής αλλαγής έγκειται στον περιορισμό της έκλυσης από τα πλοία βλαβερών αερίων και σωματιδίων στην ατμόσφαιρα από τη λειτουργία των μηχανών. Ήδη, έχουν αρχίσει στον ΙΜΟ και αλλού σύντονες προσπάθειες για την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών στην κατασκευή των μηχανών και τον εξοπλισμό τους, στη βελτίωση των καυσίμων και ακόμη για το σχεδιασμό των ίδιων των πλοίων.
-Θεωρείτε πως τα διαθέσιμα τεχνολογικά και λειτουργικά μέσα υποστηρίζουν μία περιβαλλοντικά φιλική ναυτιλιακή βιομηχανία;
Οι ισχύοντες κανονισμοί για τα πλοία που σήμερα κατασκευάζονται είναι πολύ υψηλών απαιτήσεων έτσι ώστε και με ανάλογη εκπαίδευση των ναυτικών κάθε νέο πλοίο να λειτουργεί με ασφάλεια και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. Όμως τα διαθέσιμα τεχνολογικά μέσα δεν μπορούν πάντοτε να εφαρμοστούν στα υπάρχοντα πλοία παρά τις προσπάθειες για συμμόρφωση των ναυτικών και των εταιρειών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι νομοθετικές απαιτήσεις για τη διαχείριση του θαλάσσιου έρματος και τις αέριες εκπομπές σε ειδικές, προστατευόμενες περιοχές.
-Η HELMEPA παρήγαγε και διαθέτει στα πλοία μέλη της ειδική ενημερωτική πινακίδα που παρουσιάζει με απλό τρόπο τις νέες απαιτήσεις απόρριψης στερεών απορριμμάτων στη θάλασσα. Την 1η Ιανουαρίου 2013 τέθηκε σε ισχύ το αναθεωρημένο Παράρτημα V της MARPOL. Αναφερθείτε σε αυτήν την διευθέτηση.
Από την αρχή της λειτουργίας της, η HELMEPA εφοδιάζει πλοία και εταιρείες μέλη με οπτικοακουστικό υλικό, είτε απαιτούμενο από την ισχύουσα νομοθεσία είτε για να υπενθυμίσει την ανάγκη της προστασίας των ωκεανών από αλόγιστη ρύπανση. Η πιο πρόσφατη από τις πινακίδες που έχουν κατά καιρούς σταλεί στα πλοία μέλη είναι αυτή που απαιτεί το Παράρτημα V που περιγράφει σε πλήρωμα και επιβάτες τους περιορισμούς απορρίψεων απορριμμάτων στη θάλασσα.
- Μπορείτε να μας δώσετε το πλάνο της εκπαιδευτικής δραστηριότητας της HELMEPA στη δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης ; με ποιούς τρόπους συμπληρώνεται την επιμόρφωση όσον αφορά στα θέματα που αφορούν στην πρόληψη της ρύπανσης από τα πλοία και την ασφάλεια στη θάλασσα;
Η HELMEPA προσφέρει στα μέλη της εθελοντική επιμόρφωση κυρίως με ετήσια προγράμματα 2ήμερων επαναλαμβανόμενων σεμιναρίων. Η ύλη τους αλλάζει σύμφωνα με τις ανάγκες των μελών, τις εξελίξεις στη νομοθεσία, τα αποτελέσματα των επιθεωρήσεων των πλοίων αλλά και τις προτάσεις των ίδιων των αξιωματικών που παρακολουθούν αυτήν την επιμόρφωση. Συγχρόνως, τηρούμε ενήμερους τους ναυτικούς μέλη αλλά και τα στελέχη των εταιρειών με ηλεκτρονικά δελτία των οποίων η ύλη φροντίζουμε να είναι επίκαιρη και να ενδιαφέρει τους υπεύθυνους για τη λειτουργία πλοίου και εξοπλισμού του. Η παρακολούθηση των εργασιών των Επιτροπών Περιβάλλοντος και Ασφάλειας του ΙΜΟ από στελέχη της γραμματείας της HELMEPA συμβάλλει στην άμεση ενημέρωση κάθε μέλους για τρέχουσες εξελίξεις αλλά και τάσεις όπως διαμορφώνονται με προτάσεις εθνικών αντιπροσωπειών.
-Η HELMEPA με τι τρόπο ενθαρρύνει την αποτελεσματική συμμόρφωση όλων των μελών της Ελληνικής Ναυτιλιακής Οικογένειας με τους εθνικούς και διεθνείς νόμους και κανονισμούς;
Η συμμόρφωση με την εθνική και διεθνή νομοθεσία μπορεί να είναι και συνέπεια ανησυχίας για τις επιπτώσεις εκεί που υπάρχει έλεγχος και αστυνόμευση. Η φιλοσοφία των μελών της HELMEPA είναι να επιτυγχάνεται αποτελεσματική συμμόρφωση όχι από το φόβο συνεπειών αλλά από συνειδητοποίηση της ζημιάς που μπορεί να προκληθεί στην ανθρώπινη ζωή, το περιβάλλον και την περιουσία που κάθε πλοίο και φορτίο αντιπροσωπεύουν.
- Θεωρείται πως η προσπάθεια που καταβάλετε είναι μια διεθνής ανάγκη;
Την απάντηση στο ερώτημα σας έχουν δώσει εύστοχα οι Γενικοί Γραμματείς του ΙΜΟ από το 1983 μέχρι και σήμερα καθώς και ηγετικά στελέχη Αρχών όπως η Αμερικανική Ακτοφυλακή. Θεωρούν την πρωτοβουλία της Ελληνικής Ναυτιλιακής Κοινότητας να ιδρύσει τη HELMEPA εθελοντικά και να φέρει κοντά ναυτικούς και πλοιοκτήτες όχι μόνον πρωτότυπη αλλά και παράδειγμα προς μίμηση από άλλες εθνικές ναυτιλίες. Αποτέλεσμα αυτού είναι η δημιουργία συναφών με τη HELMEPA οργανώσεων σε ακόμα 6 χώρες και η συνεργασία τους μέσα από την INTERMEPA, τη Διεθνή Ένωση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος που εδρεύει στην Ελλάδα.
-Συμμετέχοντας στην κοινή πρωτοβουλία της HELMEPA οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις τι οφέλη έχουν ;
Το κύριο χαρακτηριστικό της ναυτιλιακής επιχείρησης που είναι μέλος της HELMEPA είναι ο υψηλός βαθμός της Κοινωνικής Εταιρικής της Ευθύνης. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό διεθνώς τώρα που ο ΙΜΟ εισάγει την έννοια του “Sustainable Maritime Transportation System”. Στην Ελλάδα, το κοινωνικό έργο αφορά την υποστήριξη τους στα προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης Ελλήνων μαθητών και ενημέρωσης νέων για τη ναυτιλία, την περιβαλλοντική ενημέρωση της ευρύτερης κοινωνίας με τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δράσεις, όπως εθελοντικοί καθαρισμοί ακτών, που το προσωπικό τους αναλαμβάνει με ανάλογη δημοσιοποίηση.
Στους αξιωματικούς και στελέχη τους, οι εταιρείες δίνουν τη δυνατότητα διαρκούς επιμόρφωσης και πληροφόρησης με τα ετήσια προγράμματα (refresher training) της HELMEPA σύμφωνα με απαιτήσεις της STCW, στοιχεία Port State Control και προτάσεις εταιρειών και αξιωματικών.
Εταιρείες και οι ναυτικοί τους μέλη έχουν άμεση ηλεκτρονική πρόσβαση στις εκδόσεις της HELMEPA καθώς επίσης και τακτική ηλεκτρονική ενημέρωση πάνω σε ναυτιλιακά θέματα ενώ μέσω της συνεργασίας της HELMEPA με τις ναυτιλιακές αρχές ΗΠΑ, Αυστραλίας, Καναδά κ.ά., ενημερώνονται έγκαιρα για αλλαγές της νομοθεσίας του ΙΜΟ και των εθνικών απαιτήσεων.
-Έχετε ξεκινήσει ένα παιδικό περιβαλλοντικό πρόγραμμα, εθελοντικής συμμετοχής παιδιών και εκπαιδευτικών με τον τίτλο παιδική HELMEPA. Κάθε χρόνο δίνει την ευκαιρία σε περισσότερα από 4.000 παιδιά σε ολόκληρη την Ελλάδα να γίνουν μέλη του και να ενημερωθούν αναλαμβάνοντας δράση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ποιά ανταπόκριση είχε από τα παιδιά αυτό το πρόγραμμα;
Η ανταπόκριση στο πρόγραμμα Παιδική HELMEPA συνοψίζεται στα περισσότερα από 70.000 παιδιά, 2.630 δασκάλους και 1.065 σχολεία που πήραν μέρος εθελοντικά τα τελευταία 20 χρόνια. Το Σχέδιο Δράσης που κάθε χρόνο ανανεώνεται, συμβάλλει στην ανάπτυξη πρωτοβουλίας, ενθουσιασμού, συνεργασίας και ευγενικής άμιλλας ανάμεσα σε παιδιά από όλη την Ελλάδα, ηλικίας 5 έως 12 ετών. Και ακόμη θα ήθελα να τονίσω την υπερηφάνεια που έχουν τα παιδιά που υπήρξαν ή είναι σήμερα μέλη του προγράμματος. Άλλωστε, γενιές ολόκληρες στην πατρίδα μας, σημερινοί 30άρηδες αλλά και πεντάχρονα, έχουν συνδέσει το Γλάρο της HELMEPA με το διαχρονικό μήνυμα «Όχι σκουπίδια, όχι πλαστικά σε θάλασσες και ακτές». Το γεγονός αυτό μας γεμίζει ικανοποίηση για το ότι συνδράμουμε στην αλλαγή συμπεριφορών προς το περιβάλλον.
-Μιλήστε μου για τις υποτροφίες που προσφέρετε σε νέους και νέες για μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος.
Τιμώντας τη μνήμη του ανθρώπου που συνέλαβε την ιδέα της ίδρυσης της HELMEPA, του αείμνηστου Γιώργου Π. Λιβανού, χορηγούμε κάθε χρόνο, από το 1998 μέχρι σήμερα, υποτροφία για μονοετείς μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό σε παιδιά ναυτικών, σε σχετικούς με το περιβάλλον τομείς.
Από το 2011, δίνουμε ακόμη μια ετήσια υποτροφία με τους ίδιους όρους στη μνήμη του ανθρώπου που από την πρώτη στιγμή υποστήριξε ηθικά και υλικά το Πρόγραμμα Παιδική HELMEPA, του αείμνηστου Καπετάν Βασίλη Κ. Κωνσταντακόπουλου, του οποίου τα παιδιά συνεχίζουν να το συνδράμουν.